Lenfödem Nedir?
Hücrelerimiz bir sıvı ortamında bulunmaktadır. Hücrelerin içinde bulunduğu bu sıvıya lenf sıvısı adı verilir. Bu sıvının vücuttaki miktarını dengeleyen sisteme lenfatik sistem adı verilir.
Lenf sıvısının vücuttaki dolaşımını lenf kanalları sağlamaktadır. Lenfatik sistemde, kan dolaşım sisteminde olduğu gibi, dolaşımı kolaylaştıracak kalp ve atardamar benzeri bir mekanizma yoktur. Bunun yerine, lenf sıvısının, lenf kanalları üzerindeki dolaşımı kas hareketleri (günlük yaşantımızdaki hareketlilik) ile sağlanır.
Eğer vücutta biriken lenf sıvısı miktarı, lenfatik sistemimizin taşıyabileceğinden fazla olursa Lenfödem oluşur. Halk arasında bu hastalığa Fil Hastalığı adı verilir.
Lenfödeme Neden olan faktörler ?
- Doğuştan ya da herhangi bir yaşta sebebi bilinmeyen bir şekilde
- Cerrahi müdahaleler ve/veya radyoterapi sonrası
- Enfeksiyonlar (böcek ısırıkları, ayak mantarı, tırnak çevresi iltihabı)
- Lenf damarlarını etkileyen travmalar sonrası
- Tekrarlayan tümörler
- Obezite
- Postoperatif enfeksiyon
- Meme kanseri gibi bazı kanser türlerinde, tedavi için hastanın lenf düğümleri çıkarılabilir. Bu da lenfödeme sebep olabilir.
LENF ÖDEM EVRELERİ
Evre 1
- Subklinik veya ön faz olarak da bilinir. Lenfödem yoktur. Bu fazda taşıma kapasitesi normalin altındadır. Fibrotik değişiklikler yoktur. Doku gode bırakır. Ödem gün içinde giderek artar ancak elevasyonla azalır.
- Sürekli şişlik vardır ve elevasyon ödemi azaltmaz. Fibrotik doku deşiklikleri vardır.Faz 2 de Stemmer işareti pozitiftir.
Evre 2
- Sürekli şişlik vardır ve elevasyon ödemi azaltmaz. Fibrotik doku deşiklikleri vardır.Faz 2 de Stemmer işareti pozitiftir.
Evre 3
- (Lymphostatic Elephantiasis) Doku serttir ve gode bırakmaz. Hareket kısıtlılığı ve trofik deri değişiklikleri oluşur.
Tedavi planı nasıldır?
Lenfödem tedavisi 4 aşamadan oluşmaktadır.
- Manuel lenf drenajı
- Cilt bakımı
- Bandajlama
- Egzersiz
1)Manuel Lenf Drenajı: Lenf anatomisine uygun olarak Lenf sistemi üzerine uygulanan ritmik ve yavaş masaj teknikleri ile ödem bölgesindeki lenf sıvısının tekrar dolaşım sistemine katılmasını sağlamaktadır. Bunu, lenfatik ağda bulunan ve vücudun çeşitli yerlerini dolaşarak ilerleyen deri altındaki lenf damarlarını kullanışlı hale getirerek yapar.
2) Cilt bakımı: Bu tedavinin amacı lenfanjit oluşumuna neden olan bakteri ve mantar üremesini ortadan kaldırmaktır. Düşük PH’lı, cilt losyonları kullanılarak enfeksiyon riski azaltılır.
3) Bandajlama: Manuel lenf drenajı sonrasında yapılan bandajlama ile azalan doku basıncı artırılır ve etki altında olan kol veya bacağın tekrar lenf sıvısı ile dolması engellenir. Tedavinin sonunda kol veya bacak normal veya normale yakın bir duruma geldiğinde, hastaya kompresyon çorabı verilir.
4) Egzersiz: Bu adım, tüm kas gruplarının ve şişmiş olan kol-bacaklardaki eklemlerin aktifleştirilmesini sağlar ve bu da lenf dolaşımının artmasını sağlar. Bası giysiniz giyiliyken egzersiz yaptığınızda kasları kasılıp gevşemesi bandaja karşı pompalama etkisi yaratır.
Lenfödemden korunma ve kontrol altında tutma
Yüksek sıcaklıklardan kaçının
*sıcak banyo ,sıcak küvet ,sıcak duş
*hamam, sauna
*yanıklar(güneş ,sigara ,pişirme)
Enfeksiyonlardan kaçının
*böcek ısırıkları
*Manikür pedikür
*aşı, etki altındaki kol/bacakta damaryolu veya akupunktur delikleri
*evcil hayvan tırmalaması
*ciltte oluşan kesik ve delikler
Kan toplanmasından kaçının
*ağır eşyaları kaldırma
*tenis veya golf
*tansiyon aleti kollukları
*sıkı giysiler ,özellikle sütyen bağları, yüzükler ,saatler,bilezikler ,ağır göğüs protezleri
Genel tedbirler
*mükemmel beslenme :Az tuz , çok az kızarmış gıda ,çok miktarda taze meyve ve sebze
*alkol ve nikotinden mümkün olduğunca kaçınma
*obeziteden kaçınma
*hassas ve ince temizlik, cilt ve tırnak bakımı
*kol ve bacakların yüksek tutularak ve bandajlanarak uyunması
*egzersiz- yürüyüş , ve fizyoterapistinizin önerdiği özel egzersizler
*Hipoalerjik sabunlar ve parfümler kullanılması
*En hafif lenfödem için bile tedavi arama
*enfeksiyonların güçlü bir şekilde tedavi edilmesi
*yüksek topuklu ayakkabılardan sakınma
*seyahat ederken kol ve bacakların yüksekte tutulması
